Tag: Dazaga

Posted on

Tani Jemena êski ru tîri.

Au ruyima: Arum Mamar Jîddi. Mire aga ru irri. Jemena êski ru duru. Ina êjiba daa ruyine.

Mêra mînta yêyiniroo dagir. Mêra ta mura nii ai Jemena daa yêyiniroo dagir.

Jemena mire nii buru buu ni buru tartire ni mire duro yega bura ŋala na ciki. Môfuna na ciki. Jemena mire duro ina gala na ciki zunta na ciki.

Tani Jemena tiriŋa ru ina buru šiša dudur. Tani buru ôjup kisir. Ina kiñila buru šiša Jemena duro ciki. Mota ye wôtira hunta buru muntu. Awini mota ye wôtira kiñila šiša buru ciki. Tani kôoli dudurde bêyi. Awini Jemena ina buru zunta ciki. Wîra na ciki, amma kura môrusa cîrigire na ciki. Awini mota huntaa ye wôtira huntaa ginna muntu jilan nu hatira. Nii mire gûwu huma na bu. Miškila hunaa na muntu. Awini nusu huma na buru bu.

Amma hunaa buru šiša. Amma gura na buru bizira. Kaya ŋala daa tiganti. Amma gura na fûs cušintigire ciki.

Mire nii bu jilan nu amma mîskina hunaa na buru muntu. Mîšira hunaa na buru muntu.

Jemena mire nii gali. Ina buru šiša duro ciki. Awini dôwula kura šiša ru ridu ni duro yega dumpure dîri. Awini lokola na duro dumpure. Awini Jemena mire duro kara kiñila šiša buru dîi.

Jemena mire Car irri kûku hun. Jemena ŋili tigisoo duru buru duru. Ini tra tani buru ôjup dudur suru huma «pont!» Dazaga ru hananirdi ciiru…

Posted on

Cozi cudiŋa 3

Sagahana 1800 ye di saga cikaa duro, amma guru barkadaa yindigaa, gûro irdu busu. Niĩ hundu hûi gisidu. Mara agara giituũde, wona ba jeyindu. Îyi cendu. Aka bekinna giitu ûũgu: eka ta duro borka na cikii, lômuna na cikii, zêituna cikii. Zêituna Gûro di yercindaa mea hundaa di imbi dirtu. Ciidi Teda Gûro-a cirridi busuũ hunoo, yuna êska ada irdea jeyundude bêi.
Sagahan tigisii ginna, amma Gûro îmbi irdig. Îmbi mere woki ôwura aguzuu. Wôki ammaa ginna captindiηa: harruwaa na lawa hakindig; dîziraa na niĩ irdig; wôki ai de duro amma mundaa ginna yege yîsig; šara na gortig; cau jilla, yuna tigisidigaa mundu.
Îmbi tugusoo, awa ba dûtig; adia na doona gôyindig. Doona ta guru suru tedig. Azaa na kîdi nakig. Amma di doona cendig. Hîmi ye, naηara ye na dûtig. Noko awa bennoo, amma addaa, kûrra tallaa daha hôri ye, bobol ye, horko… ginna dûtig. Dugusu tugusoo iηaa êriša citig.
Gûro, îmbi tugusoo, owonu na bêi, kîri na bêi, ôwuri cuwu kugoo bîi dûski turtu. Ôwuri yêski kugoo, têska huna yaûuge, mere na jenne addi !
Awulai tugusoo, ammaa asalaa hunda sarcindu, tîmma hunda yûrumba ûũgug. Tîmma gabcindaa duwi ûũgug. Duwa hunda ere di lurcindu hûtu tirtig. Noko arrakinduũ ginna saga irdu tîmma hundaa gapcindaa gôyindig. Tîmma hundaa aũ wûyinigide bêi! Gûro duro duwi tigirtinni: te eb bu.
Agu aũ ginna sêdercinig. Ammaa nîayindig. Aũ ginna ginna dooga hunã kôi cikiĩ tedig. Gûro na bûgayinig. Niĩ dûngudiĩ yerci dawi tigisig. Te kege di ôwura îsii ginna buzig. Owona huna ûuge, kûrra huna ñiñirke, turka hunã dugusu tugusoo, noko zigir tiganoo, wuda captundu ôluyindig.
Amma awulai Gûro duro busugaa, ta amma kuba êriša arrakindinna ye, amma turona êreza dîdinna ye bes. Mara na tigisinni cikiĩ hunoo, aũ wonu daha orro nawu buzugide bêi. Amma kubaa hatigi: «busau ai tirta irdenneã, aman danni» yindig.
Ciidi, amma êriša doga jeyindida, wura dînaa hakindida, wonu duro arahãu cii wunda, turona cikii. Amma ta na saga busig. Amma kudaa saga îmbi tigisinne di irdenni. Tîmmi door tugusoo, iηaa guru irdig.
Wôki kudiĩ ginna, Harruwaa mara bursu busig. Labara na hakindinni. Bugeã ginna aũ irigide na bêi, tedigide na bêi.

Posted on

Ina oŋko gini tigisiraa

Oŋko gini amma dazagaraa ginna muntu ši. Mura ginna fara ru yîge turon daa fayintig. Unnu ammaa ginna tûrtii tiginisir ni naana yîge hun daa fayi. Te mire înnii gisig? Ammaa mura muntu tigisiru jilan nu. Ciiru unnu ammaa ginna šiša ru cikuu jilan nu, au gûrii guru ŋa hanayinne tigisu. Amma oŋko gini faru cikaa êriša na fara ru geyintig, girsi na fara ru tûrtug. Oŋko gini aba taŋuu na Nijer lau cii, anuu buzu ni saga Car irri. Te ru bara amma Terituronne-a ye Kalii-a ye ginna Sigiraŋa daa ciki ru aba taŋuu irri.

Te ru bara saga Libiya teru ni saga irri. Owoni saga dô goyi ni ma kôi tra suru huma «Ege» intigire cii. Tinta ginna kii zukur ni dûrtu, kôi te ru aba taŋuu dô na dîi orkaa na dîi. Sagasuna te mire aba taŋuu-i taŋu ru sogompu duro goji jutiganig. Te ru bara ŋila 19 gor ma Ege duro duusu ni te ru bara bênne tigisure tinta saga ji tirdu. Kôi ai «Ege» intigaa buru cussu yîi kee numa ru lônum goniŋ. Owonni kôi te mire dô-i buru daku ni amma na daku. Te mire yîi huma galu jilan nu.

Amma dazagara oŋko gini cikaa doona na goyintig. Êrifa na citig, naŋara na wapug. Ciiru ina ta keesitir. Taa ginna înni keene ru saga haŋkirig? Še ina ntraa kubaa ginna fûturdi, ini ara fûturoo taara cêntirigi.

Au ruyima Yîsip Ger Issa.

Posted on

Kara mere dahab di na gali!

Ka numa di karaniĩgo, kara ši huma gali di haŋiĩgi.

Bini ŋila aguzuu ye tuzoo gor aũ Dazagade tira taŋu ŋa irri, «Tû duro dahab budi cii. Eparêyi haŋiroo Tû dedigi dahab baranirigi. Turku din» yi. Tani «Dahab baranii njoo lokol ussu, libira kaa cûu di kaamu, karanu!» nir. Dina duro kara mere budi môhim. Kara mere dahab kege ciidi dahab di bodu. «Iña?» numoo, dahab keesiĩgi ciidi kara haki keesimmi. Amma dakoo, dahab numa wîyintigi, ciidi kara numa haki wîyintinni. Iŋa lokolla karayintii ciki ciidi ka hunta karayindinnoo, sûru danni….

Bini ŋila aguzuu ye tuzoo gor di aũ Dazagade tira taŋu ŋa irri ni, «Tû duro dahab budi cii. Eparêyi haŋiroo Tû dedigi dahab baranirigi. Turku din» yi. Tani mere di hadirige nani «Dahab baranii njoo lokol ussu, libira kaa cûu di kaamu, da karanu» nir. 

Dina duro kara mere budi môhim. Kara mere dahab kege ciidi dahab di bodu. «Iña?» numoo, dahab keesiĩgi ciidi kara haki keesimmi. Yoo, amma dakoo, dahab wîyintigi, ciidi kara haki wîyintinni. 

Te du kudiĩ, Iŋa lokolla turutugi karayintii ciki ciidi ka huntaa yutu karayindinnoo, sûru budi bu danni. Iŋa ka hundaa do karayinigide tigisoo, kumayindu kara hikindigi. Owoni lokol mere yunu ši dîide tigisigi.  Lokol daku ni sopunne tigisigi. 

Ka naana ginna torowe kege: kôi ndediŋa njugudugi. Adana ginna torowe hunduũ (ka hundaa) goyindinnoo munda ginna dogu turutinni. Ciidi ka hundaa di karayindigide tigisoo torowaã dogu gudugi. Owoni ka hunda di karayindigoo ka kuda na kumayindu hikindigi, dakoo ka kuda na hikindigi.

Cîi hananum nûŋiiŋa kuda ginna gali. Araga na kal, Îŋglis na kal, Furãse na kal. Yoo ka kuda sûru budi dîdii ciidi ginna di kuũ noko iŋaã kara hûi nawuŋaa, ka huna di nawoo gali. 

Te di kûrã, kara daa hûi nawuma daha domugi.  

Ai kege kisitiroo gali. 

Posted on

Wowo ye Ôkurei ye

Wowoa-i ôkurei ru dôu burayi. Ôkurei wowo ru farigire «Tinta ôkureya ini bidiriga ni bur bu awinni êrisa ntira bur durusa nere raŋimmi, te jillan nu uso dôu amma ŋa duro buran» yi. Ciiru wowoa-i farigire «Ini te ke intigire cee? Tani ini kisiriŋa ginna raŋirig» yi. Ôkureyu te ke noo, «Gal» yi ni wowoa ru dôu cen. Ize tira okureya diga ye êfira hunta ye jaki ni sama duro unum zuku. Sama duro turutigi ru, wowoa: «Kuwak kuwak kuwak» yi ni cir. Ôkurei buwusa saga kalaptin ri ni diga huna jaki wowoa da goyi ni gîskei gurti nawu sowu. Te ru bara farigire «Saga nii numa kôi amma ŋa ciku uso, nuŋu êriša tinta raŋummi niredee» yi.