Aũ urruyima : Arum Musa Yîsip
Ini tira suru huma « yuwur » intigaa hanantigi re ? Hêi ! Ini ai hanantimme koo bini labara huna nintirigi. Ini mire maine huma au rakima rakinna ru rôza hunaa gûu ru woogi. Mire buru dîlli dau mukuŋuroo koo maine huma kakaru duro tartire.
Oŋko gini ini tira suru huma « yuwur » intigaa yerci ni bini ŋila dûbu ye kadara wussu ye murta wussu ye sa yîsii ye (1889) yeru goyi ni ŋila dûbu ye kadara yîsii ye murta tûrusuu ye sa tûrusuu ye (1977) nagaa ru tigisu. Hôlu ŋa ru Yuwurda bôdiyintu. « Yuwurda » intoo amma Nîjer ra jii ru yercintere dau ma centere Tû yuwurcintigi, amma girsi geyintigaa na citigi, migiza na wopu tûrtugi. Owinni ini te mire buru anuu tede ru bara, buru yercintu gôr. Gôde ru bara, mura jigida ye magida ye gedintu mêri ai nus. Te ru bara Kûwa-i bôdiyintu. « Kûwa » intoo amma Abeše-a. Mura Burku yuwurcintigi. Owinni Tigi ye Kîrdi ye Yen ye ginna yuwurcintigi.
Yuwur mire kunoo ru bodîyi niŋoo ? Cad ye Nijer ye kûki bodîyi. Owinni Cad kiši huma ginna duro yerci. Tafu Konum ŋa ye Burku ŋa ye Tû ŋa ye Abeše ŋa ye ginna duro tigisu. Owinni Nasara ridiga ru kui Wahila ye Masartina ye Tûrkiyena ye ginna tafu Burkuŋa ye Tû ŋa ye ginna tafu duro yuwurcinti cikii ru Furasa ridiŋa ru bokintu šettu. Te bini ŋila dûbu ye kadara yîsii ye murdom ye sa cûu ye (1912).
Yuwur mire amma geyintigaa amma aña ni, ba ni, durusa ni ŋila hunta dîgirem ru goyini murta disi naga, amma taka geyintigi. Ŋila dîgiremme ntoo, au adi ni, dinare ni, ini tira fuyiŋoo na dîgi, wawoo na galciŋi dôona na royiŋi saa na šili au teke kono ŋila dîgiremme. Au ŋila hinaa murta disii ntoo, au yuwur duro buru girsa gisire ni kidde ni aŋkalle ni amma addaa ginna mîrei wou-u tiganigi. Amma ta mura owollu šêi centigi wîna zaka wapuga ye, êra zaka kusintigaa ginna wusaa centigi. Owinni zaka êri cî tiriŋaa ginna wusaa ncentigi. Šêi te mire ôwura cûu gor terigi. Amma ta duro au nusoo na ini cire bêi amma êrda kuira-i ladir goyintoo na ini cire bêi. Owinni ini kuiro ciŋa amma ara girsuu tûrtuga duro ammi adii na bêi arii na bêi. Ciina arii walla adan walla hakintu laûdiroo sopunni. Yuwur hal geyintigaa e kege.
« Yuwur mire ña amma-i geyintigaa » niŋoo ? Gini mire amma kara na dînni rôza na buru bêki amma na buru bêki. Te jillan nu amma niiya amma na hôyipcintig ni yuwur cintigi. Owinni wôki te mire hukuma na bêi ñaa na mire bu te jillan nu amma nii huntu ru yercintere nii amma-u ridere gôrere mura duro au hakima rôza ye amma addira adda cûroyintigaa kee na ginna wopu tûrtugi. Owinni ini kuiri turon ciŋa ñaa na mire birigoo na dagu nii huma aga cururoo na dagu amma ginna mêri suntuu hinnoo kuiri dîrinoo na dakku. Mura hunoo au kuiri bu bênoo nakku te jillan nu yuwur geyintigi.
« Yuwur mire înni keene ru amma-i geyintigi » niŋoo ? Hôluŋa ru amma nii tira-wa captintigi. Captintoo au turon mura duro yercinere amma ru farigire « Taara unnu captiraa înni gentiroo gal ? », yiŋi. Awu te ke tigisoore ñaa na mêri huma farigi ciina mêri au turoma ŋa goyintig mêri au turoma ŋa înni niŋoo « yuwur ». Amma kuira mire ru fatigire « Înni keene ru yuwur gentirigi », intigi. Mire-i farigaa « Unnu taara bizira » yi. « Rôzu tîdirdi » yi. « Au hanajintire bêi » yi. « Yuwur gentiroo najantirigi » yi. Awu mîre-i « Farigaa au bu ciŋa yal ma gurte » yi. « Au gûro tene keena aski ma gurte » yi. « Aski dannaa na asaa hunaa guure » yi. Arii ya ru farigire « Nintaa aši tinta ŋa geentu » yi. Te ru bara amma inaa ginna gisiru ru bara amma añaa murta aguzuu walla murta tuzoo gora curukere tûrtugi. Êrišuu mire durusu kûir yîsigi kûir tûwutigi. Nii hêdincintoo amma cûu walla aguzuu šettere dôrcintigi. Ini tira duttoo saga ridere amma ru fatigi. « Ini ekee dutur » intigi. Awu amma ginna yercintere koma tûrtugi. Nii huma ridoo gûwu dîntigi niima duro amma añaa cikoo yercintere kapcintere gôrigi gôroo au gurna nusugi, gurna na caagi. Te kee tigisoo mura duro amma wosa cikaa amma huntaa catira ye ŋoraa ye ginna capcinti. Capcintoo amma catira na wunetigi. Ŋoraa na dawayintigi. Te ru bara rôza amma taa ye yala hunta ye ginna wopu dau saga centigi. Awu nii hunta lau tûrtu. Rôza amma na cušintigi, yala ammaa taiya duluyintire cušintigi. Kûiri yîsigi tûwutugi gisiriree nii huntuu ridigi.
Nii huntuu ridoo rôza guutaa na gînesirigi. Yala amma-a na dîdira gisirigi, dûwa na filiyintigi ni worecintigi ni arna na bereyintigi.
Awu amma ara ridaa awa nakere mukugi amma gura na cekentigi. « Awa mire ña nakigaa » niŋoo ? Amma nuŋu girsuu duro catira giyitirigi.
Awu yuwur amma-i te keene ru geyintigi.
Aŋkal taŋu ru koo ini ai mire ini kubu ni oŋko gini amma kuba-i geyintire ni. Unnu ŋila ara ru bêi ni, amma unnu wa duro tigisinnoo gali.
« Tigisinnoo gali, ña ? » niŋoo inuu mire tigisoo amma na buru catigi owinni amma buru taaptintigi. Te jilan nu tigisinnoo gali ciiro amma unnu cikaa ini ai « yuwur » intigaa mire hanayintini te mire na gal ši. Inuu mire yercinoo na maine huma harayintigiroo gali.
Yuwur mire dînaa duro buru tigisire ni lardu ginna duro buru tartire ni ciina unnu buru dazaga ru rude ši. Mire ini gali ciina dînaa duro unnu yercinoo gali. Dazagara duro koo amma kuba-i yêyentii naazigi.