Dazaga dina yendaa!
Aũ urruyima Koki Kêllei
Woki tira arru šêgeli tira ye zigir tira ye êniri duro fuktundu.
Zigiruu arru ru hadigire : “Yuna aguzuu jira taharumoo nusorugi” yi .
Agu kôi te ru, arru hadigi :
1) Tani ndoo inda deku fukdundug gor haranirigoo turowo ai gonirdi.
2) Inda balik wude ši. Undo wude kogo mêda ara ginna hidinimmi .
3) Unnu tusom saga deroo hanna kura bo cika ru haroo ŋayidinni .
Agu kôi te ru, zigiruu buru gaazu mere arru ru sowu teru.
Mêdi ai suru huma : jire ndahari buru gali.
Aũ urruyima : AHMET GUIHINI
Iŋa taŋ, bini tani yunu nahadiriŋa budi šimu da gon. Mêdi ai mêdi budi tara lau mûhim. « Iña ?» numoo, mêdi ai êmi tinda ŋa Tûbu ginna zaga gini iše diru ciŋa ye, njussa ye wuda ye duda ginna daha nûngurigai yii.
Mêda ginna di kuũ, suru ai Tûbu yindiŋa mere tara amma tuda ye dazagada ye ginna suru ndur. Teke jilla ru, tere tafu ai duro, kôi Tûbu urrunuroo, te amma ga yindigaa ye eye ye yindigaa ginna daha nûguri yii.
Budi gali !
Tara amma, êmi ai Tûbu yindiŋa, busau ai unnu daha yikiĩ daha ŋila dûba dûba di yikii. Gini woki (noko) te, niyaa ada unnu cikaa : Cad ye Niyer ye Lîbiye ye Sûdan ye ginna bêki. Busau ai Awi Kûkuidã (Sahara Central) yindiŋa, unnu Cad ye Niyer ye Lîbiye ye Sûdan ye kûi girtidã busau tindau. Kôi arde daha dûzaa ndura iše hunduũ na dirtu, ôroza hundaa na hiliyindu, girsa na gissu,wuda na dutu, cussa na dutu.
Busama noko yir na cii, woki mahal na cii, ciidu sopu tirti de bêi. Aũ kôi sugur numa kubu tunuma haki tômudi soomme jilla, basau hunduũ sopu de bêi. Yoo busama mere busau cûruu, hadaa ndoge kisiĩga dîi,tîma na dîi, galiga na dîi, aniša ye kûra ye na dîi ; nime niĩ gali ni cussu jini sopu de beî.
Te du kudiĩ, niĩ ndoge dide jilla, amma tirtu yugur masudoo na, êrdi irroo na ginna daha hunadaa wereyintigi.
Iŋa taŋ, berke na ginna, nere aũ wuda di nduhukigi de dahu tamoo, basau ãyã dahu hundu da ŋa ai mere.
Basau ai daha gini anuu di de gor rasuma ada Tû ye yoo hadai ai ênedi ŋa duro cika mara šada. Te di kudiĩ, aũ tra suru huma HEREDOT yindiŋa, adi kuu ŋila dûba cûu ye kadira hoo ye gor di, busau daha yiki de gor hadu.
HEREDOT mere aũ niĩ tra yûnan (Grèce) yin tiŋau. Hidime huma yûgurafia.
Tara zunda wo na tîra wo na ginna, ka adaga ye daga ye ngiša ye ndûrtuga ndura tîdirii, yoo busau nduruũ na ginna turonu, ndûtuga hunaa na turonu.
Woki ai HEREDOT hadiŋa di gôyi unnu da nirigã ginna tara busau daha yikii ni, ãyã dahu ndirda ni, ngiska tindaa tîdiri ni, njika tindaa di yikii. Ciidi niĩ aũ turonu bu dîde digisidde bêi. Yunu te mere êmi tinda ŋa dina na hun yoo nigizi hun na tigisigi. “Te iña” numoo…
Aũ urruyima Ahmet Guihini
Aũ iŋa kaliĩ haŋumoo, gini kogo de, buge di ginna, ŋila tûdusu walla ussu gardiĩgi. Noko iŋa numa ŋila hunaa tûdusuu walla ussu gor tigisoo, halas mere di : « iŋa taŋ, unnu ŋila kîi nîšiga tigiside, awu kîi nudusuroo dagir » niĩgi.
Te du wuddi, ndeduũ de aũ iŋaa kîi dusuŋa di asaga yeniĩgi. Amma ŋa ngiroo : « šen aba huma, tani ŋilaha di tiri. Iŋa taŋ Kalau kîi tusuruge dahu di tarii. Kaagu ai irriŋa duro yum kee dêdi tame ciyoo, niri tenumoo dagir » niĩgi. Te « iña ? » numoo, mere hidime (cûdo) ai woki ginna jeyinni. Yoo ôwuri na danni. Teu jini, mere wôki (noko) kee dêdi dîyoo hidime ai jeyinigi.
Asaga nduma tigisoo, berke di yerdum ni iŋa numa îyi (yî) tûliĩgi. Bôli kisiĩgi.
Aũ kîi dusuŋa ize gurunne di irrigi ni, yegaã duro kôi cirri tra di iŋaã nakum kahu huma kortiĩgi. Te gorũ, adiyaa yege cêliĩ kîidaã ŋa dombugi.
Noko amma iŋã di kîi dusu ni, ala di kuliyinoo, aligi cûrou masum yenum aga tiriĩgi, yoo adiyaa na wûwul dundigi. Te di wuddi cêliĩ huma duro naĩgi. Iŋaa lawa hunaa tirtuũ de kûdi (eke têhu-u) gortu gurtidigi. Noko gurtudoo, nere daha kûrulum tunum yeniĩgi. Kûdi te yercinigoo ginna kee di goyinigi.
Kaagu tigisiŋa gorũ ginna, lawa hunaa yutu cêlime duro busu yôyindigi, yoo adii ginna kôi cikiĩ kirenni.
1. Cau naãna ginna niri karaniĩgi.
2. Cûdo bo-u njendoo, jenum kurtiĩgi
3. Budi karaniĩgi. Lîbira êriha ya dagaa ye zugulaa ye, yoo « lîbir hôluŋa » ye «Sudur Tûbu» (jurnal) ye dîksioner ginna cikii ni tussa ši.
4. Gûruba whatsApp (Yege dazaga ŋa ye Kũkur Tûbu 2020 ye) yoo tigaa ada nedaa daha cikaa (www.moskohanadii.org ye www.dazaga.org ye) yoo Facebook ye ginna duro (daa) noko ginna urrunu.
Au ruyima : Yîsip Ger Issa
Amma aga cikaa aŋkala huntaa amma bûrunnu duro cikaa kii šiša. Amma aga cikaa ina hanayintigaa buru muntu.
Amma gura dô huntaa ye fura huntaa ye hadina huntaa ye ginna diga huntaa hanayintig. Amma gura rôza huntaa ye kura nima duro cikaa ye ginna diga huntaa hanyintig. Awinni tafu huntuu ye tafu lardu kuruu ŋa ye ginna hanayintu gînesirig. Awinni amma gura dî calai ye dî tuwaa lawa oŋkorde ye ginna diga huntaa tigantire koo hayintig. Amma bûrunnu cikaa mura addiyaa ru daa huntaa bur gala ciiru boyintoo daa huntaa kubuu kii šiša tigisirig. Te mire kubuu kii šišayintigaa înni gisig? Mura cûro huntaa muntu-i gisig. Bol tûu ye bîriye radi ye hinoo cûro kuri hanayintinni.
Au ruyima: Mahamat Ibrahim
Êrifi a Juha ye Waja ye
Berke ru Juha šagaltin ni gilen goji ni yega huma ciri huma ginna šîyĩg.
Moši huma fariga «Juha, a gilen a ginna gii înni geyinii ñii?» iji.
«Yegaa nduru cî raa šîndirore, waja erdiga ginna dogu turtug. Gilen šîninore waja ginna bokiŋa ru cii» faru.
«Aa, te unnu waja kôoli cikee?» iji.
«Aa teere ni. Gilenma teere hirime huma geeji» iji.
Au ruyima: Arum Mamar Jîddi. Mire aga ru irri. Jemena êski ru duru. Ina êjiba daa ruyine.
Mêra mînta yêyiniroo dagir. Mêra ta mura nii ai Jemena daa yêyiniroo dagir.
Jemena mire nii buru buu ni buru tartire ni mire duro yega bura ŋala na ciki. Môfuna na ciki. Jemena mire duro ina gala na ciki zunta na ciki.
Tani Jemena tiriŋa ru ina buru šiša dudur. Tani buru ôjup kisir. Ina kiñila buru šiša Jemena duro ciki. Mota ye wôtira hunta buru muntu. Awini mota ye wôtira kiñila šiša buru ciki. Tani kôoli dudurde bêyi. Awini Jemena ina buru zunta ciki. Wîra na ciki, amma kura môrusa cîrigire na ciki. Awini mota huntaa ye wôtira huntaa ginna muntu jilan nu hatira. Nii mire gûwu huma na bu. Miškila hunaa na muntu. Awini nusu huma na buru bu.
Amma hunaa buru šiša. Amma gura na buru bizira. Kaya ŋala daa tiganti. Amma gura na fûs cušintigire ciki.
Mire nii bu jilan nu amma mîskina hunaa na buru muntu. Mîšira hunaa na buru muntu.
Jemena mire nii gali. Ina buru šiša duro ciki. Awini dôwula kura šiša ru ridu ni duro yega dumpure dîri. Awini lokola na duro dumpure. Awini Jemena mire duro kara kiñila šiša buru dîi.
Jemena mire Car irri kûku hun. Jemena ŋili tigisoo duru buru duru. Ini tra tani buru ôjup dudur suru huma «pont!» Dazaga ru hananirdi ciiru…
Au uruyima: Êdiren Mamar Azai
Dôwule Car daa nûŋuro dagir, ina daa murda duro ciki.
Car mire dôwula Êfrika duro cii, Kûru huma suru huma «Jimena.» Mire amma huna buru wuddu ciki. Amma Kûru huma duro cika muntu ginna fûsa jaakintu dîri, arii fûsa jakintu dîri, yala adda na bîskilet daa ciki, foturoma na amma kuirai goyinti ciki. Amma kara daa na ôoru dîli dîrinni.
Ciiru Car mire dôwula Êfrika kuira kee ši, amma huna daa šiša ni amma karada bu danni ni, ciiru Car mire dêri koo gal foturon na buru dîi tafu huma na buru cûrou dîi.
Oŋko ginni amma-i kubba fatigire kee «ini numa soŋoo au ŋa haŋimmi» fattu. «Ini au ŋa kanna danni» fattu jilanu dussu jiki. Ciiru Car dôwule buru wuru.
Mîra tussu.